هنر طراحی بسته بندی و تأثیر آن در صنعت و بسته بندی

صفحه نخست
مقالات
صنعت چاپ و بسته بندی
هنر طراحی بسته بندی و تأثیر آن در صنعت و بسته بندی

خلاصه مطلب

طراحی بسته بندی موثر شامل ایجاد بستری هماهنگ و یکپارچه از عناصر بصری و فیزیکی است که موجب معرفی محصول در بازار هدف و همچنین جذب مخاطب می گردد.

هنر طراحی بسته بندی و تأثیر آن در صنعت و بسته بندی

امروزه طراحی بسته بندی فرآیندی استراتژیک و خلاقانه در ایجاد عناصر بصری و ساختار بسته بندی محصول است. هدف از ایجاد این مفهوم و بکارگیری آن ایجاد یک شخصیت و پوششی برای محصول است که نه تنها از لحاظ فیزیکی محصول را محافظت می کند، بلکه هویت آن تحت تعاریف و نشان تجاری، ارزش پیشنهادی و جذابیت زیبایی شناختی آن را نیز به اشتراک می گذارد.

این بخش بسیار تأثیرگذار در صنعت خود شامل زیر مجموعه هایی مانند طراحی گرافیک، مهندسی ساختار، بازاریابی و روان‌شناسی مصرف‌کننده بجهت ایجاد بسته‌ بندی ایست که توجه مخاطب را جلب، اطلاعات و محتوای آن را منتقل می‌کند و نیز باعث ایجاد ذهنیت و تجربه کلی برای مصرف‌کننده می شود که این امر موجب بخاطر ماندن محصول در ذهن مخاطب و در صورت رعایت صحیح عناصر آن شروط منتج به خرید را افزایش می‌دهد.

در گذشته و قبل از ایجاد تعریف صنعتی با عنوان صنایع بسته بندی، این امر صرفا با هدف حفظ محصول از آسیب دیدگی، فاسد شدن و همچنین جابجایی آسان با بهره گیری از اقلام و مواد طبیعی مانند پارچه، برگ، پوست و سایر اقلام مشابه انجام می گرفت.

با توسعه دانش و همچنین رشد جامعه در وجوه مختلف حد فاصل قرن 18 و 19 میلادی انقلاب صنعتی شاهد ظهور تعریفی جدید از تولید با عنوان “تولید انبوه” بود که این امر نیازمند به ایجاد به بسته بندی ای استاندارد بود. از اینرو شرکت ها و صنایع بزرگ آن زمان شروع به استفاده از برچسب ها و گرافیک های ساده برای متمایز ساختن محصولات خود و باالتبع مراحل اولیه مفهوم هویت بصری را در طراحی بسته بندی با عنوان طراحی صنعتی ایجاد کردند.

اما این انتهای داستان نبود، در اوایل قرن بیستم با پیشرفت صنعت و در نتیجه تنوع بسیار بالا در تولید محصولات مختلف با کارایی متمایز و یا مشابه، موجب ترکیب مفاهیم اولیه برندینگ و تبلیغات که عموماً بر اساس تجربیات بوده و به صورت علم امروزی تعریف نشده بودند، در طراحی بسته بندی بکار برده شدند. از این رو نشان ها (لوگوها)، طرح‌های رنگی متمایز و نوشتار (تایپوگرافی) به عناصر مهمی در اصول طراحی با هدف انتقال پیام‌ صنایع و محصولات آن ها به مخاطب تبدیل شد.

در طی سال های 13950 تا 1960 صنعت طراحی و مخصوصاً طراحی بسته بندی شاهد ایجاد تعاریف جدید و سبک های نوین با سلیقه و خواستگاه نسل آن دوره بود. جنبش‌ و سبک های طراحی مانند مدرنیسم اواسط قرن بر بسته‌بندی با خطوط تمیز، زیبایی‌شناسی مینیمالیستی و تایپوگرافی جسورانه تأثیر گذاشت. این دوره بر عملکرد و سادگی در طراحی تأکید داشت.

به گواه تاریخ، در هر دوره زندگی انسان مدرن، همزمان با ایجاد صنایع و یا بهتر بگوییم تغییرات جدید در سبک و شیوه زندگی که با رویکرد بهینه سازی و همچنین تسهیل در سبک زندگی انسان ها بود شاهد پیشرفت بودیم، عناصر جانبی مخرب مانند آلودگی رودخانه ها از پساب های صنعتی، آلودگی بستر آب های زیر زمینی، جنگل ها و مراتع و به کلی محیط زیست هم توسعه پیدا کردند که صنعت بسته بندی نیز از این امر مستثنی نبود.

از اینرو و با افزایش آگاهی خطرات و تهدید های زیست محیطی، طراحی بسته بندی نیز با ترکیب مواد سازگار با محیط زیست و تاکید بر شیوه های پایدار استاندارد ها و الزامات جدیدی را ایجاد کردند. پس از آن صنایع و برندهای گوناگون با تطبیق دادن مواد بسته بندی خود با استاندار های جدید از این مفاهیم برای تبلیغ محصولات خود استفاده و باعث رونق در بازار خود شدند.

عناصر اصلی و موثر در طراحی بسته بندی

طراحی بسته بندی موثر شامل ایجاد بستری هماهنگ و یکپارچه از عناصر بصری و فیزیکی است که موجب معرفی محصول در بازار هدف و همچنین جذب مخاطب می گردد که نه تنها از نظر زیبایی شناختی دلپذیر است، بلکه کاربردی و همسو با اهداف تولید کننده می بایست باشد. این رویه، یک فرآیند خلاقانه است که کل چرخه عمر محصول را از تولید تا مصرف و حتی پس از آن یعنی پسماند را در نظر می گیرد.

با توجه به تعاریف فوق در اینجا به خلاصه ای از طراحی بسته بندی از لحاظ طراحی بصری و طراحی فیزیکی می پردازیم:

طراحی بصری

طراحی بسته یک سمفونی بصری است که در آن هر عنصر نقش مهمی در جلب توجه، انتقال هویت برند و تأثیرگذاری بر ادراک مصرف کننده دارد. در اینجا به تفکیک عناصر بصری کلیدی و نیز تأثیر آن ها را در طراحی بطور خلاصه اشاره می کنیم:

لوگوی متمایز و عناصر نام تجاری به عنوان سفیر بصری نام تجاری عمل می کنند و باعث شناسایی سریع و بهتر آن در قفسه می شوند.

طرح های رنگی پر جنب و جوش و منسجم گاهاً انحصاری احساسات را در مخاطب برمی انگیزد، شخصیت برند را تثبیت می کند و مسیر ذهنی مصرف کننده را هدایت می کند.

فونت‌هایی که با دقت انتخاب شده‌اند هویت برند را با ارائه زبانی بصری همراه با خوانایی بالارا به مخاطب منتقل می‌کنند.

تصاویر چشمگیر، یا تصاویر محصول، ماهیت محصول را با یکدیگر ارتباط می دهند و علاقه بصری ایجاد می کنند.

شکل‌ها و ساختارهای بسته‌بندی منحصر به‌ فرد به متمایز بودن برند کمک می‌کند، دید قفسه‌ها را افزایش می‌دهد و الگویی به یاد ماندنی ایجاد می‌کند. همچنین حفظ ثبات بصری در انواع محصولات، تصویر منسجم برند را تقویت می‌کند و شناخت مصرف‌کننده را ساده می‌کند.

ایجاد و بهره مندی از الگوهای ثابت یا عناصر تکرار شونده هماهنگی بصری را ایجاد می‌کند و به شناسایی برند کمک و انسجام طراحی را تقویت می‌کند. همچنین ایجاد تعادل بین عناصر متضاد جذابیت بصری را افزایش و از یکنواختی طراحی بسته بندی جلوگیری می کند.

استفاده متفکرانه و خلاقانه از این فضا ها در اصلاح به طرح اجازه می دهد تا نفس بکشد، از درهم ریختگی بصری جلوگیری کند و در نتیجه زیبایی شناسی کلی را بهبود می بخشد.

سلسله مراتب برچسب‌گذاری بصورت ساختار یافته تضمین می‌کند که اطلاعات ضروری محصول به‌طور مؤثر و واضح به مخاطب منتقل شود.

استفاده از نمادها و شمایل اطلاعات پیچیده را ساده؛ علاقه بصری را افزوده و به درک سریع مخاطب کمک می کند.

طراحی فیزیکی

طراحی بسته‌ بندی فقط در مورد جذابیت بصری نیست. این موضوع شامل یکپارچگی متفکرانه از عناصر بصری و فیزیکی است که به عملکرد، حفاظت و تجربه کاربر کمک می کند. در قلمرو طراحی بسته‌بندی، عناصر فیزیکی به دقت در نظر گرفته می‌شوند و متناسب با نیازهای خاص محصول، برند و مصرف‌کننده طراحی می‌شوند.

هم افزایی بین این اجزای فیزیکی و عناصر بصری می تواند منجر به یک تجربه جذاب در بسته بندی شود که هم کاربردی و هم از نظر زیبایی شناسی دلپذیر است.در این بخش به تفکیک عناصر فیزیکی کلیدی و نقش آن ها در قالب محصول بطور خلاصه اشاره می کنیم:

انتخاب مواد اولیه مناسب برای بسته بندی محصول، اعم از مقوا، پلاستیک، شیشه یا جایگزین های پایدار، بر پایداری و حفظ شاکله محصول در فضاهای مناسب کمک می کند

ساختار فیزیکی بسته بندی، از جمله شکل جعبه، لیبل بطری، طراحی کیسه و غیره تعیین می کند که بسته چگونه محصول را نگه داشته و از آن محافظت می کند.

درب‌ها، زیپ‌ها، مهر و موم‌ها یا سایر مکانیسم‌های بسته شدن، مانند پاکت های بسته بندی یکپارچگی محصول را تضمین می‌کنند و به سهولت استفاده و قابلیت استفاده مجدد کمک می‌کنند. همچنین استفاده از زیپ ها یا بسته های قابل بسته شدن مجدد به حفظ تازگی محصول کمک می کند و به کاربران این امکان را می دهد که پس از باز شدن اولیه بسته، آن را دوباره مهر و موم کنند.

محاسبه ابعاد فیزیکی بسته بندی متناسب با اندازه محصول، در ابتدا موجب صرفه جویی در هزینه بسته بندی و سپس بهینه سازی فضای قفسه، همچنین کارایی حمل و نقل و راحتی کاربر می گردد.

بسته‌بندی هایی با دسته‌ها یا دستگیره‌های تعبیه‌شده در آن، موجب افزایش قابلیت حمل و جابجایی به‌ ویژه برای اقلام بزرگ‌ تر یا سنگین‌ تر می شود.

حصول اطمینان از اینکه بسته بندی برای طیف متنوعی از مصرف کنندگان، از جمله افراد دارای معلولیت در دسترس است، یک نکته مهم برای انجام طراحی ای فراگیر است.

ایجاد پنجره‌های شفاف یا منافذ این امکان را به مخاطب می دهد تا بتواند به صورت اجمالی به محصول نگاهی داشته و آن ها را به بررسی محتویات و تصمیم‌گیری آگاهانه برای خرید محصول دعوت می‌کنند. سوراخ‌ها یا منافذ در بسته‌بندی، که اغلب در بسته‌بندی مواد غذایی دیده می‌ شوند، به کنترل نفوذ و جریان هوا کمک می‌کنند و عمر مفید محصول را افزایش می‌دهد.

سخن پایانی

در چشم انداز پویا طراحی بسته بندی، ارکستراسیون دقیق این عناصر بصری ترکیبی هماهنگ و تاثیرگذار ایجاد می کند. هر عنصر به روایت کمک می کند و داستان برند و محصول را به گونه ای بیان می کند که با مخاطب هدف طنین انداز شود.

در حوزه طراحی بسته بندی، ادغام یکپارچه این جنبه ها یک تنوع و نوآوری در بسته بندی با هدف هماهنگ و موثر ایجاد می کند. تعادل زیبایی شناسی با عملکرد، پایداری با نوآوری و هویت برند با نیازهای مصرف کننده تضمین می کند که بسته بندی به ابزاری قدرتمند برای موفقیت محصول در بازار رقابتی تبدیل شود.